Is actuele kunst toegankelijk?

Over de maker en de kijker

Deze discussie komt regelmatig terug en dat is niet onterecht. Als we de meest prestigieuze kunstprijzen bekijken, zoals bijvoorbeeld de Prix de Rome van het Mondriaanfonds dan lijkt het daar wel op. In mijn blog richt ik mij op actuele kunst en dus vind ik dit wel een essentieel thema.

Eerst de vraag of kunst wel toegankelijk moet zijn. Het gaat hierbij om de interactie tussen het kunstwerk en de kijker. Als het goed is brengt kunst een ervaring, een emotie of een soort van begrijpen met zich mee. Daarbij gaat het niet om mooi of lelijk, instemming of afwijzing. Kunst is een taal. Dat vraagt wel een zekere kennis, een beeldtaalvaardigheid. Hoe meer je naar kunst kijkt hoe beter je die vaardigheid kunt ontwikkelen. En in de hogere regionen zijn uiteindelijk kenners aanwezig die kunst kunnen beoordelen.
 Het zijn de juryleden, de kunsthistorici, de museumdirecteuren, de veilingmeesters, kunstcritici en collectioneurs. Je mag dus verwachten dat zij een kunstwerk kunnen beoordelen en waarderen. Hoe komt het dan dat de meeste kijkers actuele kunst als ontoegankelijk ervaren? Gebrek aan kennis en kijkvaardigheid?

Die discrepantie tussen bekroonde actuele kunstwerken en de kijker blijkt onder andere uit het feit dat de belangrijkste publieksprijzen een totaal andere voorkeur vertoont. Ontroering, confrontatie, schoonheid of shock zijn emoties die voortkomen uit een bepaalde herkenning. Dat vraagt om een raakvlak, een houvast waarmee de kijker toegang krijgt tot wat hij ziet. Daarmee bevestigen wij de interactie.

Toch zie ik in deze discussie een ander aspect, wat vaak wordt onderbelicht. Het kunstwerk is het product van de kunstenaar en niet een boodschap voor het publiek. Of het toegankelijk is mag het publiek bepalen. Maar dat staat los van het kunstwerk zelf. Laat de kunstenaar vooral zichzelf blijven, wie weet krijgen we dan een kijkje in de ziel van de maker.  

In 2017 wordt de tweejaarlijkse Prix de Rome weer toegekend aan een veelbelovend talent. De Biënnale in Venetië zal ook weer een mediacircus en concurrentieslag worden. Of de kunst daarmee toegankelijker wordt moeten we afwachten.


(wordt vervolgd - by KARL)

Herman de Vries

Tijdens de Biënnale in Venetië van 2015 werd het Nederlandse Paviljoen ingericht door Herman de Vries. Zijn verzameldrift naar natuurlijk materiaal leidt tot een eindeloze productie van visuele verassing en verbazing


Op de grond een grote cirkel: Rosa Damascena - 50 kilo roze rozen. Aan de wand: aardkleuren, gemaakt uit grondmonsters verzameld over de hele wereld.
Een groot kunstenaar, zeker. Wat doet het met de kijker?


Impressies

Duizenden mensen in grote wereldsteden komen kijken als een badeend in de haven aankomt.
Dat is de kunst.

Peter Alma maakte bewust toegankelijke kunst voor een breed publiek als een missie voor maatschappelijke vernieuwing.


Reactie schrijven

Commentaren: 0