Mijn Helden zijn Vernieuwers

 

Wie zijn jouw helden? Zijn het voetballers, coureurs, popsterren, DJ’s, schrijvers, dichters, dirigenten of componisten? Of zijn het de Groten der aarde die vrijheid, gelijkheid en broederschap proclameerden, zoals Nelson Mandela, Gandhi of Floris Nightingale? De wereld heeft gelukkig veel helden voortgebracht, al signaleer ik nu een chronisch gebrek. Het kenmerk van een held is dat hij, en zeker ook zij, al tijdens het leven tot heldendom komt. De eer is nooit postuum. Helden brengen iets teweeg, het zijn beweging-makers, verbeteraars, dwarse denkers en doeners.

Voor mij zijn er helden in de kunst. Kunsthelden zijn die geniën die dwars tegen de heersende cultuur, smaak, mode en markt hun eigen weg gaan. Meer dan dat: zij ontginnen een nieuwe weg. Ik las deze week een biografie van Karel Appel. Als ras Amsterdammer werd hij door alle gevestigde kunstcritici, galeries, media en musea verguisd. Maar hij wist zeker dat zijn kunst echt was en “vluchtte” naar Parijs. Zijn gooi- en smijtwerk met verf was een oerdrift, een gepassioneerde overtuiging dat alleen tijdens het schilderen het beeld ontstaat. Appel: “Ik vind dat als je schildert het verstand alleen nodig is om te weten dat je verf op het doek moet smeren…”

Wij kennen, en eren, de kunsthelden die ons land heeft voortgebracht. Met zeker chauvinisme zijn we collectief trots op van Gogh of Mondriaan. Van eerdere datum Rembrandt en Vermeer. De oude meesters vooral vanwege hun kundigheid. De meer recente helden hebben echte doorbraken gebracht in de schilderkunst. Picasso is een van mijn favorieten, telkens weer nieuwe doorbraken geforceerd in zijn eigen turbulente ontwikkeling. Henri Moore, Armando, Miro, Klein, Newman... Terugkijkend zijn er de afgelopen vijftig jaar grote vernieuwers geweest. En dat brengt mij op het chronische gebrek van deze tijd.

Er zijn critici die zeggen: “als alles al bedacht en gedaan is, dan is vernieuwing geen criterium.”
Een andere mening is: “elke tijd kent zijn eigen helden, het heeft met erkenning te maken.”
Ik geloof er niets van. Erkenning heeft te maken hebben vraag en aanbod. De markt heeft uiteindelijk geen gelijk. Zoals de tijd zelf een constante verandering is, zo zal de kunst een nieuwe weg in slaan. Dat hoeft geen olieverf op doek te zijn, geen videoperformance, geen gedicht. Welk format je ook kiest, de betwiste pispot van Marcel Duchamp of de drie minuten stilte in een compositie: de dwarse denker gaat zijn eigen weg.

Maar wie of wie, waar o waar, wat o wat… is er zichtbaar van de tijd die voor ons ligt?
Vertel het mij: karl@kunstgoeroe.nl 

Afbeelding: Smiling Heads - Karel Appel (1976)

Reactie schrijven

Commentaren: 0